Thụy Sỹ cần thúc đẩy việc sử dụng năng lượng
Mặt Trời để đạt được mức phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050 và
việc bao phủ các đường cao tốc bằng các tấm pin Mặt Trời có vẻ là một giải
pháp lý tưởng. Tuy nhiên, một kế hoạch như vậy ở đất nước dãy núi Alps này
vẫn còn là một cuộc chiến đầy khó khăn và thách thức.
Ông Laurent Jospin, người đứng đầu công ty khởi nghiệp về năng lượng tái
tạo Energypier của Thụy Sỹ, đã có ý tưởng như vậy trên đường cao tốc xuyên qua
Thung lũng Rhône ở bang Valais – nơi có vị trí và điều kiện hoàn hảo cho một
trong những dự án thí điểm đường cao tốc năng lượng Mặt Trời. Valais với những
vườn nho bậc thang ngập nắng, những vườn cây ăn trái màu mỡ và hơn tất cả là
một trong những vùng nhiều nắng nhất ở Thụy Sỹ. Các tấm pin Mặt Trời và tuabin
gió nhỏ tạo ra năng lượng xanh trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
Ông Laurent Jospin chia sẻ rằng: “Hiện chúng ta không đi đúng đường và tình
hình khí hậu thì thực sự nghiêm trọng. Vì các thế hệ tương lai, nhiệm vụ của mỗi
người phải làm điều gì đó”. Doanh nhân Jospin này muốn lắp đặt 47.000 tấm pin
Mặt Trời trên các cấu trúc kim loại có tán mở trên một đoạn đường dài 1,6 km của
đường cao tốc A9 ở Full, gần Martigny, để sản xuất điện cho 12.000 hộ gia đình mỗi
năm. Công ty Energypier đang lên kế hoạch thí điểm tương tự trên 2,5 km đường
cao tốc gần Zurich cho 20.000 hộ gia đình. Trong giai đoạn thứ cấp, ông Jospin
muốn lắp đặt các tuabin gió thẳng đứng nhỏ bên cạnh các cấu trúc trên.
Các nhà chức trách Thụy Sỹ cam kết đạt được mức phát thải CO2 ròng
bằng 0 vào năm 2050. Năng lượng Mặt Trời là một trong những kế hoạch chính
của chiến lược này. Năng lượng tái tạo nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng
về điện do các nhà máy điện hạt nhân đang ngừng hoạt động. Các nhà chức
trách muốn 34 terawatt giờ (TWh) điện năng lượng Mặt Trời được tạo ra mỗi
năm vào năm 2050 (2,6 TWh được tạo ra vào năm 2020). Tuy nhiên, việc triển
khai các dự án năng lượng Mặt Trời nói dễ hơn làm.
Ông Jospin, người điều hành công ty khởi nghiệp trẻ với 10 nhân viên cùng
với các doanh nghiệp tài chính, bất động sản và năng lượng Mặt Trời truyền
thống của mình, đã nỗ lực để hiện thực hóa ước mơ của mình trong hơn 12
năm. Dự án đường cao tốc năng lượng Mặt Trời của ông đã gặp phải vô số trở
ngại hành chính và câu hỏi từ chính quyền cấp xã, tiểu bang và liên bang.
Các nhà chức trách lo ngại về việc các tấm pin hoặc các bộ phận của cấu
trúc kim loại có tán mở rơi xuống các phương tiện giao thông hoặc người lái xe
bị mất tập trung. Năm 2018, Văn phòng Đường bộ Liên bang cuối cùng đã phê
duyệt việc sử dụng đường ô tô. Ông Jospin có thể cần thêm 2 năm nữa trước khi
nhìn thấy những tấm bảng của mình nằm trên một phần của đường cao tốc A9.
Việc lắp đặt các tấm pin trên mái và mặt tiền của các tòa nhà hiện có ở
Thụy Sỹ mang lại nhiều tiềm năng để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về năng
lượng Mặt Trời – ít nhất là trên giấy tờ. Văn phòng Năng lượng Liên bang cho
biết họ có thể cung cấp lần lượt 50 TWh và 17 TWh. Nhưng chính phủ cho biết
cần có các phương án “bổ sung” khác như tấm pin Mặt Trời trên đường cao tốc
và họ sẵn sàng cung cấp miễn phí cơ sở hạ tầng đường cao tốc cho các công ty
tư nhân như Energypier.
Khó khăn về kinh phí và pháp lý
Ngoài những trở ngại ban đầu đối với các kế hoạch của ông Jospin là về
các vấn đề an toàn và pháp lý, rất khó để tìm được nhà đầu tư cho dự án sáng
tạo trị giá 50 triệu CHF của mình. Tin tốt là công ty hiện đang đàm phán cho một
hợp đồng tài trợ lớn. Nhưng vẫn còn một số rào cản để vượt qua. Bản thân dự
án phải được chấp nhận trong quy hoạch cơ sở hạ tầng chính của bang và cũng
sẽ cần giấy phép xây dựng. Nếu mọi thứ theo đúng kế hoạch, công việc xây
dựng có thể bắt đầu vào mùa Thu năm 2022 và dự án sử dụng năng lượng Mặt
Trời đầu tiên tại sẽ sẵn sàng vào cuối năm 2023.
Tại các quốc gia khác ở châu Âu, Hà Lan, Bỉ, Đức và Tây Ban Nha đang
xem xét các dự án tương tự. Mặt đường quang điện cũng đã được thử nghiệm ở
Pháp và Mỹ.
Dự án thử nghiệm đầu tiên của công ty Energypier phù hợp với quyết định
của Chính phủ Thụy Sỹ. Về lý thuyết, chúng có thể tạo ra 100 gigawatt giờ
(GWh) điện mỗi năm – 55 GWh từ đường bộ và 46 GWh từ đường sắt – hoặc đủ
cho 20.000 hộ gia đình.
Đã có 10 công trình lắp đặt như vậy dọc theo các đường cao tốc của Thụy
Sỹ và chúng đã được triển khai ở một số quốc gia khác. Một dự án mới đang
được lên kế hoạch gần Locarno ở bang Ticino. Hội đồng Liên bang cho biết
trong một báo cáo gần đây rằng khái niệm rào cản âm thanh nghe có vẻ hứa
hẹn, nhưng nhiều ràng buộc đã hạn chế tác động tổng thể. Các quy tắc an toàn
quy định nghiêm ngặt nơi có thể lắp dựng các tấm chắn tiếng ồn như vậy. Các
rào cản tiếng ồn bằng năng lượng Mặt Trời đắt hơn 30.000 CHF so với việc lắp
đặt truyền thống do các nghiên cứu và quy trình bổ sung. Nếu không được định
hướng chính xác, các tấm pin Mặt Trời trên các tấm chắn tiếng ồn có thể phản
xạ hơn là hấp thụ tiếng ồn của xe cộ. Và các tấm dễ bị trộm, phá hoại cũng là
điểm yếu của dự án này.
Bất chấp những khó khăn, Jean-Louis Scartezzini, một chuyên gia về năng
lượng Mặt Trời tại Viện Công nghệ Liên bang ở Lausanne (EPFL), tin rằng
những dự án năng lượng Mặt Trời này rất đáng để theo đuổi.
Ông Scartezzini nói: “Chúng ta cần sử dụng tất cả các bề mặt có sẵn một
cách thông minh, cho dù đó là trên đường cao tốc hay dọc theo đường sắt. Ông
chỉ ra rằng các rào cản tiếng ồn đầu tiên với các tấm pin Mặt Trời đã được thiết
lập ở bang Graubünden vào năm 1989 và không có lý do gì mà ý tưởng không
được xem xét lại bằng công nghệ hiện đại”.
Sáng tạo nhưng chậm và phức tạp
Thụy Sỹ là một trong những quốc gia sáng tạo nhất về năng lượng Mặt Trời
với sự chứng kiến của các tổ chức nghiên cứu hàng đầu và các dự án đột phá
như máy bay Solar Impulse. Nhưng điện Mặt Trời phải vật lộn để bứt phá ở cấp
quốc gia và Thụy Sỹ tụt hậu so với hầu hết các nước châu Âu. Năm ngoái, gần
50% số tấm pin Mặt Trời đã được lắp đặt so với năm 2019, nhưng 100.000 công
trình lắp đặt năng lượng Mặt Trời chỉ chiếm 4,7% toàn bộ mức tiêu thụ năng lượng
của Thụy Sỹ. Cơ quan công nghiệp Swissolar cho biết vào tháng Bảy rằng số
lượng lắp đặt sẽ phải tăng gấp 15 lần để đáp ứng các mục tiêu năng lượng tái tạo.
Các nhà chức trách liên bang nhấn mạnh rằng họ đang hành động, đặc biệt
là thông qua những thay đổi về luật năng lượng. Chính phủ năm nay đã cung
cấp 470 triệu CHF để khuyến khích lắp đặt năng lượng Mặt Trời quy mô nhỏ và
lớn, đồng thời cho biết họ đang đơn giản hóa các thủ tục. Từ năm sau, các thay
đổi đối với luật năng lượng của Thụy Sỹ, chẳng hạn như các ưu đãi tài chính để
khuyến khích lắp đặt các tấm pin Mặt Trời lớn sẽ giúp thúc đẩy việc sử dụng
nguồn năng lượng này.
Tuy nhiên, chuyên gia Scartezzini cho rằng sự hỗ trợ của nhà nước cho các
dự án năng lượng Mặt Trời vẫn còn quá chậm. Ông nói: “Họ đang cố gắng tìm
cách để đẩy nhanh tiến độ, nhưng đó là một câu hỏi về các ưu tiên”.
Các loại pin rẻ hơn, hiệu suất cao hơn để lưu trữ năng lượng xanh tại nhà
cũng khuyến khích nhiều người lắp đặt các tấm pin năng lượng Mặt Trời cho nhu
cầu sử dụng điện của chính họ, theo các nhà chức trách Thụy Sỹ.
Các công ty lớn được báo cáo là cũng đưa ra chiến lược không carbon và
lắp đặt các tấm pin Mặt Trời trên các tòa nhà mới. Nhưng việc sửa chữa chúng
cho các tòa nhà cũ và các căn hộ cũng cần cải tạo là rất phức tạp.
Theo ông Jospin, sẽ không ai muốn lắp đặt hệ thống năng lượng Mặt Trời có
tuổi thọ 30 năm trên một mái nhà có tuổi thọ 15 năm. Về vấn đề này, người Thụy Sỹ
bảo thủ và thận trọng hơn các nước láng giềng châu Âu, ông Jospin nói thêm. Doanh
nhân Thụy Sỹ này cho biết: “Họ muốn chắc chắn những gì họ đang làm khi lắp đặt
năng lượng Mặt Trời trong bối cảnh tất cả các thay đổi kỹ thuật. Có thể đặt nhiều tấm
pin Mặt Trời hơn trên mái của các căn hộ, siêu thị và tòa nhà, nhưng họ sẽ không bao
giờ xoay sở để lắp đặt mọi thứ cần thiết ở Thụy Sỹ. Do vậy ông Jospin tự tin kế hoạch
đường cao tốc năng lượng Mặt Trời của mình chính là câu trả lời.
Ông Jospin nói: “Một khi chúng tôi đã hoàn thành bước đầu tiên và giải
quyết các vấn đề, cách thức hoạt động cũng như quy trình được xác định, mọi
thứ sẽ thực sự diễn ra nhanh hơn nhiều”.
Tùy thuộc vào sự thành công của các thí điểm, công ty Energypier ước tính
rằng các cấu trúc năng lượng Mặt Trời của họ kết hợp với các tuabin gió nhỏ có
thể được lắp đặt trên 100-700 km đường của Thụy Sỹ, tạo ra từ 2,45 TWh đến
25,48 TWh năng lượng xanh mỗi năm.
T.H (Theo báo Thụy Sĩ)
