Thủ tướng Phạm Minh Chính. Ảnh: Nhật Bắc.
Thủ tướng cho rằng, các dự án PPP có bình quân đơn giá không quá 150 tỷ đồng mỗi km đường nhưng các dự án đầu tư công thì bình quân trên dưới 200 tỷ đồng.
Làm không đúng phải xử lý
Tối 5/2, sau khi kiểm tra công tác thi công các dự án cao tốc từ Khánh Hòa tới Đồng Nai, tại TP Hồ Chí Minh, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì họp kiểm điểm tiến độ dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông, giai đoạn 2017-2020.
Trên hành trình kéo dài cả ngày từ Khánh Hòa về TP Hồ Chí Minh, Thủ tướng và đoàn công tác đã đi kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, đúc rút các kinh nghiệm, bài học trong công tác thi công các dự án cao tốc: Nha Trang – Cam Lâm (theo hình thức PPP), Cam Lâm – Vĩnh Hảo (hình thức PPP), Vĩnh Hảo – Phan Thiết (đầu tư công), Phan Thiết – Dầu Giây (đầu tư công).
Trước đó, ngày 4/2, Thủ tướng đã kiểm tra các dự án cao tốc Mai Sơn – Quốc lộ 45, cao tốc Nghi Sơn – Diễn Châu qua địa phận các tỉnh Ninh Bình – Thanh Hóa – Nghệ An.
Kết luận cuộc họp, bên cạnh việc ghi nhận, đánh giá cao các ý kiến phát biểu tâm huyết, sát thực tế, Thủ tướng cho biết, ông rất trăn trở khi trong 20 năm qua, chúng ta mới chỉ triển khai được trên 1.000km cao tốc.
Cùng với đó, đầu tư công những năm qua luôn chậm trễ, phải xử lý tình huống, dẫn tới bị động, lúng túng và hiệu quả không cao.
Hơn nữa, khi chúng ta đẩy mạnh phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội, tổng số vốn đầu tư công cần hấp thụ trong năm 2022-2023 rất lớn, nếu không đổi mới tư duy, cách tiếp cận, cách làm, tổ chức thực hiện, giám sát, kiểm tra thì không thể hoàn thành nhiệm vụ.
Theo Thủ tướng, đây là những lý do cần thiết để tổ chức cuộc khảo sát “xuyên Tết, xuyên Việt” lần này của đoàn công tác. Thủ tướng chỉ ra một số vấn đề cần suy nghĩ sau thực tiễn kiểm tra.
Thứ nhất, trong 11 dự án thành phần của tuyến cao tốc phía Đông, cho tới nay mới chỉ có dự án Cao Bồ – Mai Sơn đã hoàn thành, vừa được khánh thành ngày 4/2. Dự án này giao cho tỉnh Ninh Bình là cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Thứ hai, các dự án PPP có bình quân đơn giá không quá 150 tỷ đồng mỗi km đường nhưng các dự án đầu tư công thì bình quân trên dưới 200 tỷ đồng.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì họp kiểm điểm tiến độ dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông, giai đoạn 2017-2020. Ảnh: Nhật Bắc.
Thứ ba, vấn đề các mỏ đất đá làm nguyên vật liệu xây dựng, liệu có sơ hở nào về mặt pháp lý không?
Thời gian qua, nhiều chủ mỏ găm vật liệu trong lúc chúng ta cần đẩy nhanh tiến độ các dự án cao tốc, khiến cản trở tiến độ, nâng giá, gây cạnh tranh không lành mạnh và nảy sinh nhiều tiêu cực, tạo nguy cơ “mất tiền, mất thời gian, mất cán bộ”.
“Quy trình, thủ tục có đúng không, không đúng thì phải thu hồi. Quy trình, thủ tục đúng nhưng làm không đúng thì phải xử lý.
Quy trình, thủ tục đúng, làm đúng nhưng giá vật liệu cao, không hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp, nhà nước và nhân dân thì phải điều chỉnh. Các cơ quan phải nghiên cứu, đề xuất cấp có thẩm quyền có biện pháp phù hợp tình hình”, Thủ tướng phát biểu.
Thứ tư là quy định hiện hành về hợp tác công tư (PPP). Thực tế cho thấy tại dự án Cam Lâm – Vĩnh Hảo, hiện phần vốn nhà nước khoảng 60%, vốn ngoài nhà nước khoảng 40%, trong khi Luật đầu tư PPP (có hiệu lực sau khi dự án được thông qua) đang quy định vốn nhà nước tham gia dự án PPP không quá 50% tổng vốn đầu tư.
Như vậy, sẽ bỏ lỡ gần 40% vốn của các nhà đầu tư trong dự án.
Phải đẩy nhanh tiến độ hơn ít nhất 3 tháng
Từ cơ sở này, Thủ tướng nêu một số bài học kinh nghiệm được rút ra sau khi kiểm tra, làm việc.
Trong đó, phải giao nhiệm vụ cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền để đầu tư các dự án cho phù hợp, ai làm tốt nhất thì giao, tinh thần là tăng cường phân cấp phân quyền đi đôi với tăng cường giám sát, kiểm tra, phân bổ nguồn lực phù hợp và nâng cao năng lực cán bộ thực thi.
Thủ tướng nghe báo cáo tiến độ thi công dự án Phan Thiết – Dầu Giây. Ảnh: Nhật Bắc.
Các cơ quan có liên quan phải làm tốt, làm kỹ công tác chuẩn bị đầu tư. Công tác giải phóng mặt bằng nhanh, gọn, đúng pháp luật, các dự án tái định cư phải bảo đảm cuộc sống vật chất và tinh thần cho người dân.
Cùng với đó, cần xử lý vấn đề nguyên vật liệu cho các dự án đúng luật, hài hòa lợi ích của nhà nước, nhân dân và doanh nghiệp. Việc thưởng phạt thi công hợp đồng phải rất nghiêm minh, công bằng. Việc phối hợp giữa các cơ quan, địa phương, đơn vị phải chặt chẽ, hiệu quả hơn nữa.
Một vấn đề khác được Thủ tướng lưu ý là tránh tình trạng có quá nhiều đơn vị thi công trên một tuyến đường, mất nhiều thời gian làm các thủ tục, khó kiểm soát tiến độ và chất lượng, dễ nảy sinh tiêu cực.
“Một nhà thầu thi công 3km, 4km mà làm trong 2 năm, 3 năm, tức là nhà thầu không đủ năng lực”, Thủ tướng phân tích.
Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu các dự án cao tốc phía Đông phải đẩy nhanh tiến độ hơn ít nhất 3 tháng.
Có cơ sở khoa học và thực tiễn để hoàn thành sớm các dự án bởi năm nay dịch bệnh được kiểm soát, người dân được tiêm mũi ba; các đơn vị đã có nhiều kinh nghiệm; thời tiết nhiều nơi đang thuận lợi.
Bộ Tài nguyên và Môi trường khẩn trương rà soát, quy định nào không sát thực tiễn thì đề xuất sửa. Trong khi chờ sửa đổi các quy định, địa phương chủ động thanh tra, xử lý chủ mỏ nguyên vật liệu cấu kết để găm hàng, nâng giá, trục lợi.
Bộ Xây dựng hướng dẫn chung về chất lượng, giá nguyên vật liệu xây đắp cao tốc để các địa phương thực hiện. Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng Nghị định về thưởng phạt thi công hợp đồng, trình ban hành trong thời gian sớm nhất.
Trước đó, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể cho biết, với 4 dự án nêu trên, về cơ bản, vốn đã đủ, mặt bằng đã sạch, đất đá làm vật liệu đã có, vấn đề là tổ chức thực hiện sao cho hiệu quả nhất.
Ông Thể đề xuất cần đẩy mạnh phân cấp cho địa phương triển khai các dự án cao tốc.
“Nếu không thì Bộ không có cách nào giải ngân được số vốn đầu tư công mỗi năm lên tới gần 100.000 tỷ đồng”, ông Thể nói.
Trước đây mỗi năm Việt Nam hoàn thành khoảng 60-70 km cao tốc, trong khi tới cuối nhiệm kỳ này phải có khoảng 3.000 km cao tốc. Điều này đòi hỏi nỗ lực rất lớn và Chính phủ phải có chỉ đạo quyết liệt.
PV
