TikTok bị tố sử dụng thuật toán bí mật khiến người dùng nghiện quá mức

Giáo sư Scott Galloway thuộc Đại học New York, sau lần ghé chơi nhà bạn thân, đã chia sẻ câu chuyện về cậu con trai 11 tuổi của gia đình họ.

“Cậu bé nằm nghiêng trên chiếc ghế dài, tay cầm chiếc điện thoại xem TikTok. Khoảng 1 tiếng đồng hồ sau, khuôn mặt cậu như bị thôi miên, đôi mắt mở trừng trừng và những ngón tay thì liên tục vuốt trên màn hình”, Galloway mô tả. “Nó làm tôi nghĩ đến một người nghiện thuốc phiện”.

Đặc tính “gây nghiện” của TikTok theo đó được ông Galloway nâng lên tầm cao mới và ví đây như một dạng “cocaine kỹ thuật số”. Quan điểm này cũng được nhà báo John Koetsier của Forbes ủng hộ. Ông cho biết mình từng trải nghiệm TikTok và thấy mạng xã hội này gây nghiện “đến mức đáng sợ”.

“Tôi thử tải ứng dụng, tìm hiểu nó và bắt đầu xem các video ngắn 15 giây. Một tiếng sau, tôi giật mình và tự hỏi buổi chiều của mình đã trôi qua quá nhanh”, Koetsier nói. “Bằng một cách nào đó, tôi bị nghiện ngay từ lần thử đầu tiên”.

“CHẤT GÂY NGHIỆN”

Theo Bloomberg, TikTok là ứng dụng được tải xuống nhiều nhất trong năm 2021, đồng thời sở hữu hơn một tỷ người dùng trên toàn cầu. Ngoài ra, với doanh thu đạt gần 4 tỷ USD hồi năm ngoái, chủ yếu từ quảng cáo và dự kiến đạt 12 tỷ USD trong năm nay, quy mô TikTok đang ngày càng bành trướng, thậm chí bằng cả nền tảng mạng xã hội Twitter và Snap cộng lại , chỉ sau 3 năm kể từ khi nó bắt đầu đẩy mạnh quảng cáo.

“Đây chắc chắn sẽ trở thành mối đe dọa lớn đối với Google và Facebook. TikTok đang bắt đầu điều chỉnh tỷ lệ ngân sách truyền thông sao phù hợp hơn với quy mô người dùng”, Pieter Jan de Kroon, Giám đốc điều hành công ty quảng cáo trực tuyến Entravision Media Donuts nói.

Nếu xét tới tổng lượng người dùng hoạt động hàng tháng, TikTok có phần kém cạnh hơn Facebook (2,9 tỷ) và Instagram (2 tỷ). Tuy nhiên, các video ngắn trên nền tảng này lại rất có sức hấp dẫn, đặc biệt với thế hệ trẻ.

Theo số liệu của Omni Core Agency hồi tháng 3, người dùng TikTok chủ yếu là thế hệ trẻ. Trong đó 43% ở độ tuổi từ 18 đến 24; 3,4% trên 55 tuổi và giới nữ chiếm 57%. Trung bình mỗi người sẽ dành 11 phút mỗi lần truy cập để “lướt” 26 video TikTok, mỗi video kéo dài 15 giây. Theo Galloway, 26 là con số hoàn hảo để TikTok có thể thu thập nhiều dữ liệu từ người dùng, hơn hẳn các công ty khác.

“Nếu ví dữ liệu là loại dầu mỏ mới, thì chắc chắn, TikTok đang cung cấp loại dầu có chất lượng cao nhất thế giới”, tờ Guardian nhận xét.

Theo Bloomberg, thời gian trung bình sử dụng TikTok của người dùng Mỹ rơi vào khoảng 29 giờ/tháng, nhiều hơn cả Facebook (16 giờ) và Instagram (8 giờ) cộng lại, theo nhà nghiên cứu di động Data.ai. Scott Galloway, một giáo sư thuộc Đại học New York, đã ví khả năng gây nghiện này giống như một dạng “thuốc phiện”. Cũng bởi TikTok đa màu, đa dạng hóa cả sản xuất âm nhạc và xuất bản trò chơi.

Thực tế, TikTok đang lấn sân sang lĩnh vực thương mại điện tử – một tham vọng đang dần làm mờ đi ranh giới giữa mạng xã hội và các ứng dụng mua sắm trực tuyến. Nền tảng chia sẻ video này theo đó cho phép người bán thiết lập các cửa hàng kỹ thuật số tại Anh, Indonesia và Thái Lan. Hàng triệu người dùng sẽ có thể mua sản phẩm trực tiếp ngay trên ứng dụng mà không cần nhờ đến các nền tảng thương mại điện tử truyền thống.

“TikTok là TV dành cho thế hệ Z’’, Jo Cronk, Chủ tịch công ty tiếp thị Whalar cho biết.

THUẬT TOÁN BÍ MẬT 

Không chỉ được coi là “chất gây nghiện” cho những người dùng trẻ, bản thân TikTok giờ đây cũng trở thành một phần không thể thiếu trong các chiến dịch truyền thông. Ryan Detert, Giám đốc điều hành một công ty marketing có tầm ảnh hưởng cho biết: “Hai năm trước, TikTok mới chỉ trong giai đoạn thử nghiệm. Giờ đây khác rồi. Nó đã vượt xa cả thử nghiệm đó”.

Richard Henne, đồng sáng lập thương hiệu quần áo Ivory Ella, cho biết công ty của ông thường xuyên sử dụng TikTok để thu hút các cô gái trẻ và thế hệ Gen Z. Henne trước đây chi tiêu ¼ ngân sách marketing vào Facebook và Instagram, song ông cho biết đang “giảm dần tỷ lệ này càng sớm càng tốt vì những nền tảng đó rõ ràng đang mất dần vị thế trên thị trường”.

Thay vì theo dõi người dùng như cách Facebook vẫn làm, TikTok, cùng với trí tuệ nhân tạo AI, phân biệt và chọn lọc sở thích người dùng, sau đó dùng thuật toán để giúp họ tiếp cận đúng quảng cáo và những nội dung có cùng chủ đề. Hướng đi này đang mở rộng đường giúp TikTok ngày càng trở nên nổi tiếng.

Sự bành trướng khiến Mark Zuckerberg lo lắng, đồng thời khẳng định việc Quốc hội cản trở sự đổi mới của Mỹ sẽ chỉ giúp các công ty Trung Quốc như TikTok thoát khỏi sự giám sát chống độc quyền. Meta cũng tuyên bố sẽ đầu tư rất nhiều vào công cuộc phát triển trí tuệ nhân tạo AI, thứ được cho là có thể thúc đẩy quảng cáo, nguồn doanh thu khổng lồ của tập đoàn.

“Hiện tại, chúng tôi đang đề xuất nội dung hiển thị trên Facebook và Instagram dựa theo bạn bè và danh sách theo dõi của bạn. Theo thời gian, sẽ ngày càng có thêm nhiều nội dung đến từ các đề xuất của AI. Và khi các đề xuất về AI trở nên tốt hơn, bạn biết đấy, bạn sẽ được tiếp cận với mọi nội dung, không chỉ đơn thuần từ những người bạn theo dõi, mà là toàn bộ vũ trụ’’.

Cách làm này từng được TikTok, thuộc sở hữu của ByteDance, sử dụng để thúc đẩy ứng dụng tiếp cận 1 tỷ người dùng hàng tháng. Sự “sao chép’’ trắng trợn khiến Chủ tịch Giải pháp doanh nghiệp toàn cầu của TikTok, Blake Chandlee, phải lên tiếng cảnh báo, rằng Meta sẽ gặp rắc rối lớn nếu tiếp tục khoác mác bản sao.

Dẫu vậy, nói một cách công bằng, trong nỗ lực thu hút người dùng, TikTok, dù cho bị “sao chép”, vẫn đang dẫn đầu cuộc chơi. Bí quyết nằm ở chính những thuật toán bí mật.

Theo giới chuyên gia, hiện gần như chưa có thuật toán AI nào toàn diện hơn mạng xã hội video ngắn TikTok. Trong khi Facebook yêu cầu người dùng xây dựng cả một trang hồ sơ và cung cấp thông tin cá nhân để làm được điều đó, thì TikTok chỉ cần thuật toán mà thôi.